Tâm huyết của một sĩ phu
HỒ TẤN VINH
Đường cao tốc Bắc Nam - Sinh lộ của dân tộc
Trịnh Định - Phan
Văn Thắng
LTS: Hiện nay, dư luận đang rất
quan tâm về việc lựa chọn nhà thầu xây dựng đường cao tốc Bắc Nam và tỏ ra rất
băn khoăn, lo lắng về sự an nguy của đất nước nếu nhà thầu Trung Quốc trúng thầu
thực thi con đường này. Văn hóa Nghệ An xin giới thiệu cùng bạn đọc chia sẻ của
Tiến sỹ Trịnh Định đến từ ĐH Quốc gia Hà Nội với nhà báo Phan Văn Thắng về vấn
đề này.
TS
Trịnh Định
Phan Văn Thắng: Gần đây Việt Nam có chủ trương xây dựng đường
cao tốc Bắc Nam, ông đánh giá như thế nào về tầm quan trọng của đường cao tốc
này đối với sự phát triển của đất nước?
Trịnh Định:Ở bất cứ quốc gia nào, hệ thống đường giao
thông là tiền đề để công nghiệp hóa, đô thị hóa. Một quốc gia muốn phát triển, việc
trước tiên là phải chú trọng phát triển giao thông. Về cơ bản, cho đến nay, hệ
thống giao thông chúng ta đang thua rất xa so với nhiều nước trong khu vực và
trên thế giới. Vì vậy, việc xây dựng đường cao tốc Bắc Nam, xét về chủ
trương và ý tưởng là đúng đắn, tuy hơi muộn.
Tuy nhiên, khi đề ra chủ trương
xây dựng đường cao tốc Bắc Nam cần tính bài toán tổng thể của cơ sở hạ tầng quốc
gia, đặc biệt là giải quyết cơ sở hạ tầng giao thông nội đô trong các đô thị lớn
như Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Tôi không phải là người am hiểu về giao
thông nên tôi chỉ có thể chia sẻ từ góc độ lịch sử và hệ quả an ninh, chính trị
của nó mà thôi.
Việc xây dựng đường Bắc Nam, hay
đường cao tốc Bắc Nam hoàn toàn không giống với việc xây dựng các tuyến đường
khác, bởi nói đến chữ Bắc Nam và nói đến đường Bắc Nam, trong tâm thức người Việt,
là nói đến câu chuyện con đường biểu tượng, thiêng liêng. Đường Bắc Nam
hội tụ nhiều tầng ý nghĩa hơn trong tâm thức người Việt so với bất kỳ con đường
nào khác. Đó là con đường lịch sử nhiều nghìn năm, là con đường biểu tượng của
sự thống nhất, là con đường trí tuệ, là con đường chất đầy xương máu của rất
nhiều thế hệ người Việt Nam trong hành trình mở mang bờ cõi và thống nhất đất
nước. Nói về điều này tôi lại nhớ đến trường ca Con đường cái quan của
nhạc sĩ Phạm Duy. Thật là thiêng liêng. Vì vậy, tôi nghĩ rằng, ở cấp chiến
lược, khi đề xuất xây dựng con đường cái quan quốc gia này, cần tư duy và
hình dung con đường này khác biệt với tất cả con đường khác, và tính đến tất cả
các yếu tố trước khi quyết định phương án xây dựng, đặc biệt là khâu lựa chọn
nhà thầu xây dựng. Bởi suy cho cùng, đó là sinh lộ Việt. Sinh lộ này lại
đến từ những nguyên nhân cắc cớ trong lịch sử mà căn nguyên sâu xa là áp lực từ
phương Bắc. Lịch sử dân tộc, và lịch sử con đường cái quan Bắc Nam đã cảnh
báo chúng ta về việc tư duy và lựa chọn nhà thầu xây dựng con đường này.
Một điểm lưu ý rằng, từ trước tới
nay trong tư duy bảo vệ đất nước, chúng ta thường nghĩ đến nguy cơ chia cắt đất
nước theo chiều ngang, do miền Trung hẹp, đường bờ biển dài và trong thực tế
chia cắt Bắc Nam đã từng xẩy ra. Tuy nhiên, cần nhìn nhận, nguy cơ mới, nguy
cơ chia cắt đất nước theo chiều dọc của nó, mà theo tôi nghĩ, đang ngày càng hiện
hữu.
Phan Văn Thắng: Từ góc nhìn lịch sử, ông nghĩ như thế nào về
tính biểu tượng của tuyến đường Bắc Nam của Việt Nam?
Trịnh Định: Như tôi đã nhắc đến ở trên, tuyến đường Bắc
Nam của Việt Nam mang tính biểu tượng năng lực thống nhất quốc gia, biểu tượng
cho sự độc lập, là lời tuyên bố của sự khác biệt về căn cước và trí tuệ Việt
Nam, nó còn là xương máu của cha ông trong nhiều nghìn năm.
Chúng ta nhớ lại lịch sử, để có
được đất nước liền một dải, là công lao của biết bao anh hào trong lịch sử dân tộc.
So với bất kỳ con đường nào khác, đường vô Nam, đường Bắc - Nam không phải là
con đường cơ học như những con đường khác, nó là con đường lịch sử, linh
thiêng, là con đường tâm linh, sinh lộ Việt, mất nó hoặc để nó vào tay
giặc là đồng nghĩa với việc chúng ta đánh mất những gì thiêng liêng nhất, lại một
lần nữa trao nỏ thần vào tay giặc.
Một việc nữa không được phép quên
là các nghĩa trang trải dài theo con đường này. Trong những nghĩa trang đó có rất
nhiều người con vô tự, họ hi sinh khi còn rất trẻ, quá trẻ trên con đường cái
quan này vì dân tộc. Những đoàn người vô tự của đất mẹ Việt chúng ta nằm
dọc từ Bắc vào Nam để giữ sinh lộ này cho đất nước. Khi sống họ mở đường,
giữ đường quốc thổ; khi ngã xuống họ là thần linh hộ mệnh cho những tuyến đường.
Tuyệt đối không để quân thù làm tổn thương những giá trị thiêng liêng đó. Điều
này cần phải đặc biệt ghi nhớ.
Nếu lựa chọn nhà thầu thực
hiện cao tốc Bắc Nam không cẩn thận thì không chỉ là rước về nguy cơ bất an mà
còn là xúc phạm đến xương cốt và tinh thần của tiền nhân đã hi sinh! Người Việt
Nam không cho phép bất cứ ai làm điều đó.
Phan Văn Thắng: Tôi nghĩ là nếu ai đó cố tình làm nhất định
sẽ phải trả với giá đắt nhất. Thưa ông, ông có thấy có mối liên hệ nào giữa đường
cao tốc Bắc Nam với Vành đai và Con đường Trung Quốc?
Trịnh Định: Cần phải nói rõ thế này, Việt Nam có vị trí
địa chính trị độc nhất vô nhị so với tất cả các quốc gia mà cả Vành đai và
Con đường đi qua. Không một nước nào như Việt Nam, là nơi mà tất cả hệ thống
trọng điểm cả Vành đai và Con đường đi xuống và tiền đề để tiến tiếp xuống
Đông Nam Á, Biển Đông, Ấn Độ Dương. Việt Nam là điểm khởi đầu của con đường Biển
- Đảo mà Vân Đồn là điểm đảo đầu tiên của Con đường trên biển. Quảng Ninh -
Lào Cai là điểm đầu tiên của con đường tơ lụa trên bộ đổ xuống. Sông Mê
Kông, điểm đến sau cùng cũng là Việt Nam. Và nay, cao tốc Bắc Nam là trọng tâm
của Vành đai - Con đường của Trung Quốc.
Không nghi ngờ gì nữa, cùng với
chuỗi đảo ở vị trí cực kỳ then chốt của Tổ quốc được người ta định danh đơn giản
từ góc độ kinh tế là đặc khu như Vân Đồn, Vân Phong, Phú Quốc, đại dự án cơ sở
hạ tầng - chính trị cao tốc Bắc Nam Việt Nam sẽ là trọng tâm chiến lược của chiến
lược Vành đai - Con đường của Trung Quốc ở Việt Nam. Điều này có nghĩa,
dự án này sẽ được cả hệ thống chính trị Trung Quốc đứng đằng sau để bằng mọi
giá thắng thầu. Nếu nhìn sâu hơn, Trung Quốc đã ém sau lưng chúng ta ở Lào và
Campuchia cũng bằng dự án Vành đai - Con đường. Nếu họ thực hiện điều đó
ở Việt Nam và chúng ta lại thông qua luật đặc khu thì có thể hình dung đất nước
ta sẽ bị bao vây từ tất cả mọi hướng, mọi phía.
Nếu vậy, tôi nghĩ, nhiều khả năng,
Hoa Vi và các công ty công nghệ khác của Trung Quốc cũng sẽ theo sau chân các
nhà thầu Trung Quốc để hiện diện một cách khéo léo, lồng vào hệ thống cao tốc của
Việt Nam bằng các thiết bị điện tử để theo dõi, thu thập thông tin của chúng
ta. Đến lúc đó các thông số kỹ thuật và các thông tin của tuyến đường sinh lộ sẽ
không còn là bí mật nữa. Nên nhớ, độ an toàn thông tin của tuyến sinh lộ này có
vai trò cực kỳ to lớn với an ninh của quốc gia.
Phan Văn Thắng: Trục Bắc - Nam, cao tốc Bắc Nam có ý nghĩa
như thế nào trong quan hệ với Trung Quốc, trong quá khứ và hiện tại, cũng như
tương lai?
Trịnh Định: Nhìn lại lịch sử, ông sẽ thấy, trục Bắc Nam
là trục sống của người dân Việt Nam. Có sự cộng hưởng, kết nối, gắn kết của cộng
đồng các dân tộc, đặc biệt là có các dân tộc ở miền Trung và miền Nam, chúng ta
mới đủ sức chống đỡ sức bành trướng Trung Quốc liên tiếp nhiều nghìn năm trong
lịch sử. Vua Minh Mệnh nhà Nguyễn đã nói: Chúng ta lập quốc nền tảng ở
phương Nam (Minh Mệnh chính yếu). Tức là căn cước văn hóa để xác lập và trường
trụ trên nền tảng phương Nam, khác với phương Bắc. Và cũng vì có phương Nam, chúng
ta mới đủ sức trụ vững cho đến ngày nay, mới đủ sức vượt qua vòng kim cô thế giới
Hán hóa để đến với thế giới văn minh. Nếu để Trung Quốc thực hiện đường cao tốc
Bắc - Nam, có nghĩa chúng ta phải đối mặt với nguy cơ trở lại với thế giới Hán
hóa thêm một lần nữa.
Như mọi người Việt đều biết, dù
công khai hay không, một cái nhìn từ biển, Trung Quốc đang chiếm từng đảo của chúng
ta đi dọc từ phía Bắc xuống Nam. Tham vọng điểm đến của họ sẽ là Trường Sa và
nhiều đảo, cụm đảo khác và xa hơn nữa…. Với họ, không có điểm kết, lòng tham của
họ là vô hạn. Điều này chắc không phải bàn cãi.
Còn đi vào đất liền, họ đã phân
khúc Việt Nam với những lát cắt theo kiểu chiếc cầu “Nam Hải đại kiều” (cầu lớn
Nam Hải) nối Đảo Hải Nam với Hà Tĩnh và những phân khúc dọc miền Trung xuống miền
Nam.
Nếu như để nỏ thần trao tay
giặc thì có phải là một phát nỏ sẽ chẻ dọc đất nước ta theo phương thẳng đứng từ
đỉnh đầu (thủ đô Hà Nội liêng thiêng), dọc xuống miền Trung xương sống và đến tận
cùng Nam Việt Nam.
Như vậy, nếu nhìn thẳng, đất nước
ta sẽ bị chia làm đôi. Từ trước đến nay, cái chúng ta lo sợ miền Trung hẹp và bờ
biển dài nên nguy cơ chia cắt đất nước theo chiều ngang rất cao. Nhưng chia cắt
đất nước theo chiều dọc, chia cắt đất nước làm hai mảng Tây và Đông thì là lần
đầu tiên trong lịch sử có một nguy cơ như vậy.
Phan Văn Thắng: Thực ra trong câu chuyện, từ đầu chúng ta đã
nói đến chuyện an nguy của đất nước nếu TQ thắng thầu xây dựng cao tốc Bắc Nam.
Ở đây tôi muốn chúng ta trao đổi kĩ hơn mà thôi. Thưa ông, sau khi có quyết định xây dựng cao tốc Bắc Nam, như ông biết,
có nhiều thông tin về việc triển khai xây dựng nhất là việc lựa chọn nhà thầu.
Có thông tin lan truyền về khả năng các nhà thầu TQ sẽ tham gia và trúng thầu
vì như một quan chức Bộ GTVT thì “chỉ có các nhà thầu TQ quan tâm” đến công
trình quan trọng này. Ông bình luận gì về thông tin này? Nếu điều đó trở thành
hiện thực thì lợi và hại sẽ như thế nào?
Trịnh Định: Có chi tiết là, ngay sau khi Việt Nam có thông
báo về xây dựng đường cao tốc Bắc Nam, nhà thầu Trung Quốc đã đến đặt vấn đề, tức
là có khả năng họ biết trước thông tin và có sự chuẩn bị sẵn. Ý nghĩa của việc
này là gì? Tại sao họ lại là người đầu tiên đến. Việc này dẫn đến nhiều suy tư?
Như chúng ta đã biết, Trung Quốc sẽ trả thầu thấp nhất, như vậy rõ ràng các nhà
thầu của các nước khác sẽ khó có cơ hội. Với sự nhạy cảm và kinh nghiệm của
mình, các nhà thầu có tư cách họ sẽ rất cân nhắc hoặc thậm chí họ muốn
tham gia nhưng sẽ không mặn mà hoặc không tham gia, bởi họ sẽ biết chắc rằng
Trung Quốc sẽ thắng thầu. Vậy sự hiện diện sớm của nhà thầu Trung Quốc, mang rất
nhiều ý nghĩa. Theo tôi, nó có nghĩa tuyên bố với các nhà thầu trên thế giới,
miếng mồi này đã thuộc về Trung Quốc, nếu có tham gia vào cũng vô ích mà thôi.
Bước đi này, thực sự có tính toán kỹ lưỡng từ không chỉ một bên, nếu bỏ thầu chỉ
có một hồ sơ thì khi đó kết quả thế nào mọi người đều biết. Nếu điều đó trở
thành hiện thực thì nguy cơ đất nước bị chia cắt theo chiều dọc không còn là
nguy cơ, mà nó đang được, đúng hơn là bị, hiện thực hóa. Lúc đó, Sinh lộ
biến thành tử lộ.
Phan Văn Thắng: Tôi cũng rất lo ngại về nguy cơ này nhưng không
quá bi quan như ông. Vì tôi tin vào trí tuệ, bản lĩnh, kinh nghiệm của người Việt
Nam mình không phải là dễ bị lừa. Vả lại, cha ông mình nói rồi, “cha nó lú có chú
nó khôn”. Cha con An Dương Vương bị lừa nhưng rồi người Việt vẫn lấy lại được
nước đó thôi, dẫu là giá quá đắt. Trở lại, ông có tin là người VN hoàn toàn có
thể tự lực xây cao tốc Bắc Nam, con đường huyết mạch của đất nước? Vì sao?
Trịnh Định: Tôi không phải chuyên gia về xây dựng, tôi
chỉ nhìn những nguy cơ của nó từ chiều lịch sử và ảnh hưởng và hệ quả chính trị
nếu Trung Quốc tham gia xây dựng đường cao tốc. Về cá nhân, tôi tin và mong muốn
người Việt chúng ta sẽ chủ động xây dựng sinh lộ cho mình, nếu cần tham vấn hoặc
mời thầu thì nên lựa chọn những nhà thầu từ Nhật, Đức, châu Âu hoặc Mỹ....
Tôi tin rằng người Việt hoàn toàn
làm được.
Phan Văn Thắng: Tôi lại tin hơn, rằng người VN sẽ không những
làm được mà còn làm tốt. Theo ông, cần như thế nào để chúng ta không nằm trong
vòng kim cô thế giới Hán hóa mới, vẫn có thể quan hệ bình thường, bình đẳng và
không bị phụ thuộc với TQ?
Trịnh Định: Thế giới Hán hóa mới có cái tên chính thức
rất mỹ miều là: Vành đai kinh tế con đường tơ lụa và con đường tơ lụa thế kỷ XXI,
tức nói tắt là Vành đai - Con đường. Trong đó, dự án cao tốc Bắc - Nam
là có thể được coi là đại dự án trọng điểm cơ sở hạ tầng chính trị của
Vành đai của Trung Quốc ở Việt Nam.
Để quan hệ bình đẳng, bình thường
và không phụ thuộc với tất cả các nước, đặc biệt là với Trung Quốc, đã có nhiều
người nói rồi, tôi chỉ kể một chi tiết từ kinh nghiệm bản thân khi tôi đi ra nước
ngoài thôi. Trong các chuyến đi đó, tôi ngộ ra một điều, khi nào mình tự tôn
trọng mình, kiên quyết không quỳ gối thì họ sẽ tôn trọng mình. Theo tôi lý
lẽ chỉ giản dị như vậy thôi. Nhưng làm được thì lại không dễ. Nên chỉ bằng cách
giáo dục con người Việt Nam biết tự tôn trọng mình và không quỳ gối mới
có thể làm được diều đó. Đến đây, tôi nhớ đến cụ Phan Chu Trinh và tinh thần vượt
thời đại của cụ. Chỉ cần như vậy, đất nước mình, người Việt Nam mình sẽ được
tôn trọng. Đây hoàn toàn là câu chuyện nhân cách không phải là câu chuyện tiền
bạc.
Trên quan điểm tổng thể, với tư
cách là một người dân, tôi đề nghị đến người có quyền lực cao nhất và chỉ người
đó mới thấu hiểu điều này, cần quán triệt một nền tảng triết lý trên cơ sở thấu
hiểu lịch sử, thấu hiểu tầm quan trọng của con đường, tính đặc biệt, độc đáo và
vai trò của con đường Bắc Nam trong tiến trình hình thành quốc gia dân tộc để có
một nhận thức sâu sắc và toàn diện về cao tốc Bắc Nam. Nó phải là tuyến đường
đi tiếp của truyền thống cha ông, nó là sinh lộ chứ không phải tử lộ,
không nên để lực lượng trấn yểm bên ngoài vào phá vỡ long mạch, huyết mạch, sinh
lộ truyền thừa từ cha ông để lại.
Tóm lại, chủ trương và ý tưởng của
Quốc hội và Chính phủ là đúng đắn. Nhưng cách làm là phải cân nhắc thật thấu
đáo, kĩ càng. Phải luôn nhớ đây là con đường biểu tượng cho năng lực thống nhất
Tổ quốc nên bắt buộc phải loại bỏ mọi nguy cơ tiềm ẩn từ chính nó.
Phan Văn Thắng: Cảm ơn ông về cuộc trao đổi này. Hi vọng vấn
đề này sẽ được nhiều người quan tâm và trao đổi.
Trịnh Định
- Phan Văn Thắng
Thứ hai, 17 Tháng 6 2019 18:12
__._,_.___
No comments:
Post a Comment